Leestijd: 5 minuten
Er wordt veel gepraat over hechting, en steeds meer door accounts van moeders die zichzelf tot opvoedexpert of slaapexpert hebben benoemd. Maar wat als ik je vertel dat veel mensen de termen ‘hechting’ en ‘gehechtheid’ lekker los door elkaar heen gebruiken, en daarmee de kern missen? Wie zich verdiept in dit onderwerp, zou moeten weten dat er een wereld van verschil is tussen hechting en gehechtheid. En dat verschil bepaalt niet alleen hoe je relaties begrijpt, maar ook hoe je ze kunt beïnvloeden.
Toch struikel je op social media over zelfbenoemde ‘hechtingsexperts’ die dit verschil niet eens kénnen. Mensen die nooit iets wetenschappelijks hebben gelezen maar zich zonder schaamte als autoriteit presenteren. Ze strooien met oneliners en versimpelde opvoedregels alsof hechting een quick-fix is. Dat is niet alleen misleidend, het is ronduit schadelijk.
Hechting: het proces
Hechting is een actief proces dat plaatsvindt in de eerste levensjaren. Het draait om hoe een kind verbinding maakt met een ouder of verzorger en wordt grotendeels bepaald door hoe een ouder reageert op signalen van het kind. Het gaat hierbij niet om perfect ouderschap, maar om voldoende betrouwbaarheid en voorspelbaarheid in de interactie.
- Hechting ontstaat vooral in de eerste zes jaar, wanneer het kind afhankelijk is van de verzorger om veiligheid en nabijheid te reguleren.
- Het is een ontwikkelend proces dat invloed heeft op het zenuwstelsel, emotieregulatie en stressverwerking.
- Goede hechting geeft een kind de basis om de wereld te verkennen, maar is niet de enige factor die bepaalt hoe iemand zich later hecht in relaties.
Hechting is dus niet het eindpunt. Wat écht telt, is gehechtheid.
Gehechtheid: de toestand
Gehechtheid is veel groter, tijdlozer en fundamenteler dan hechting. Waar hechting een vroege fase beschrijft, gaat gehechtheid over de manier waarop iemand in alle relaties door het leven heen verbonden is met anderen. Dit beperkt zich niet tot de kindertijd: ook volwassenen hebben een gehechtheidsstijl die bepaalt hoe ze omgaan met intimiteit, vertrouwen en conflict.
- Gehechtheid beïnvloedt hoe je als volwassene relaties ervaart en vormgeeft. Het bepaalt hoe je je voelt in een partnerrelatie, hoe je met emoties omgaat en hoe je reageert op afwijzing of verbinding.
- Gehechtheid is niet statisch. Hoewel vroege ervaringen een rol spelen, kunnen nieuwe relaties en ervaringen zorgen voor heling of juist voor versterking van oude patronen.
- Het gaat niet alleen over opvoeding, maar over je gehele manier van zijn in de wereld. Hoe veilig jij je voelt bij anderen, hoe je reageert op stress en hoe je je eigen behoeften herkent en vervult.
Dus terwijl hechting de bouwfase is, bepaalt gehechtheid hoe stevig en veerkrachtig die constructie blijft, en of ze kan worden hersteld als er scheuren ontstaan.
Waarom dit verschil ertoe doet
Er heerst een hardnekkige misvatting dat hechting dé sleutel is tot een evenwichtige volwassene, terwijl gehechtheid nauwelijks wordt benoemd. Misschien omdat het onderscheid zo slecht wordt gemaakt? Maar hechting is slechts het begin. Gehechtheid bepaalt of iemand zich werkelijk veilig voelt in zichzelf en in relaties, en of die veiligheid kan meegroeien en herstellen bij tegenslagen.
Veel zelfbenoemde ‘hechtingsexperts’ begrijpen dit niet en blijven hangen in oppervlakkige, simplistische ideeën. Ze verkondigen boodschappen zoals:
- “Doe X, en je kind wordt veilig gehecht.”
- “Laat je kind niet huilen, anders beschadig je de hechting.”
Of, mijn persoonlijke favoriet: de hardnekkige misvatting dat troost en co-regulatie hetzelfde zijn. Beslist niet waar, maar daar zal ik een andere keer eens een blog aan wijden.
Dit soort uitspraken zijn niet alleen misleidend, maar ook gevaarlijk. Het vergroot de (onbewuste) druk bij ouders om het ‘goed’ te doen. En ik snap het wel, in het licht van zieltjes winnen en gelikte marketing: het is de aloude truc om ouders emotioneel te motiveren iets aan te nemen en te kopen. Niet respectvol, en bovendien krijgen die ouders dus géén correcte informatie, ook al dénken ze van wel… Bovendien negeren deze goedbedoelende liefdevol-ouderschap-accounts dat hechting niet in steen gebeiteld staat en dat gehechtheid een levenslang proces van groei en verandering is. En dat de invloed van de ouder op dat proces niet alomvattend is!
Gehechtheid gaat over meer dan opvoeding. Het gaat over hoe je als volwassene functioneert in je werk, in je liefdesrelaties, in je vriendschappen, in je ouderschap en zelfs in de manier waarop je jezelf waardeert. Het bepaalt hoe je met stress omgaat, hoe je reageert op conflicten en hoe je vertrouwen opbouwt of juist vermijdt.
Dus als een ‘expert’ niet in staat is om hechting en gehechtheid te onderscheiden (en het spijt me, dat is in 9 van de 10 gevallen zo), weet je één ding zeker: ze hebben niet begrepen hoe het écht werkt.
Waarom ik geen ‘hechtingsexpert’ ben, maar een expert in gehechtheid
Als expert in gehechtheid weet ik alles over hoe gehechtheid werkt. Daar ligt het hele hechtingsproces al in besloten. Daardoor zie ik niet alleen de gehechtheidsontwikkeling in de eerste zes levensjaren, maar doorzie ik ook hoe dat verband houdt met ‘later als je groot bent’. Ja, natuurlijk de effecten van jouw eigen gehechtheidservaringen op jouw relatie met je kind, maar ook:
- De verborgen effecten op je gezondheid (somatisch, bijvoorbeeld).
- De muren in je systeem waar je op vastloopt (terwijl je denkt dat het aan jou ligt).
- De verschillen tussen een ‘hechtingsprobleem’ en (onbewust) trauma.
Dit is waarom ik mezelf geen hechtingsexpert noem, maar een expert in gehechtheid. Omdat hechting de bouwfase is, maar gehechtheid laat zien of die fundering ook echt stevig is… en waar versteviging mogelijk is.
Dus, de volgende keer dat je iemand ziet die zichzelf ‘hechtingsexpert’, ‘attachment parent’, ‘opvoedcoach’ (of ‘slaapcoach’) noemt maar niets zegt over gehechtheid, stel jezelf dan de vraag:
Begrijpen ze écht waar ze het over hebben, of klinkt hun gepapegaai gewoon heel lekker?
Want als ze het verschil niet eens kennen, dan is hun expertise weinig waard.